ว่าด้วยเรื่องของอาการปวดเข่าที่ไม่ใช่เข่าเสื่อม

    รู้หรือไม่ว่าอาการปวดเข่าไม่ได้มีสาเหตุมาจากข้อเข่าเสื่อมอย่างเดียวนะ ทางคลินิคขอนำเสนอสาเหตุน่าสนใจที่สามารถทำให้เกิดอาการปวดเข่าได้

ตอนที่ 1 ถุงน้ำใต้ข้อพับเข่าอักเสบ

    เคยรู้สึกปวดตึงบริเวณข้อพับเข่าหรือไม่ เคยสงสัยกันไหมคะว่าทำไมน้ำมันถึงมาเกิดทางด้านหลังข้อพับได้ งั้นเรามาทำความรู้จักกับภาวะถุงน้ำหลังเข่าอักเสบกันค่ะ

ถุงน้ำเกิดขึ้นได้อย่างไรกัน

    เกิดจากข้อเข่าผลิตน้ำไขข้อในปริมาณมากเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ทำให้น้ำไขข้อ ไหลไปรวมกันบริเวณด้านหลังของข้อเข่าจนเป็นก้อนบวมนูนขึ้น ซึ่งสาเหตุที่พบได้บ่อยมักเกี่ยวข้องกับความผิดปกติบริเวณไขข้อ เช่น หมอนรองกระดูกข้อเข่าได้รับความเสียหาย ข้อเข่าอักเสบ เป็นต้น

อาการที่บ่งบอกว่ามีถุงน้ำเกิดขึ้นคืออะไร

    - คลำพบก้อนนิ่มหรือถุงน้ำบริเวณข้อพับเข่า

    - มีอาการปวดใต้ข้อพับเข่า เมื่อมีการขยับข้อเข่า ยืนหรือเดินนานๆ

    - จำกัดการเคลื่อนไหวของข้อเข่า เช่น งอเข่าได้ไม่สุด

    - มีอาการบวมบริเวณขา น่อง หรือข้อเข่าด้านหลัง

อยากรู้ว่าใช่ถุงน้ำหลังข้อพับเข่าหรือไม่ ตรวจอย่างไรได้บ้าง

    ทาง rehabcare มีการตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวน์เพื่อการวินิจฉัย (Ultrasound diagnosis) โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เป็นการใช้คลื่นเสียงความถี่สูงในการตรวจเพื่อดูว่าอาการบวมที่เกิดขึ้นนั้นเป็นถุงน้ำหรือเป็นก้อนเนื้อ เพื่อนำไปสู่การวางแผนการรักษาได้เหมาะสมค่ะ

ภาพแสดงการตรวจถุงน้ำใต้ข้อพบเข่าโดยคุณหมออภิพร (คุณหมอแอน) ที่รีแฮปแคร์คลินิก

แนวทางการรักษาทางการแพทย์

“ การระบายของเหลวออก” ทำหัตถการโดยแพทย์เฉพาะทาง โดยดูดน้ำไขข้อออกจากบริเวณหลังข้อพับเข่า โดยใช้เครื่องอัลตราซาวด์นำการดูด เพื่อให้เข็มสามารถเข้าไปยังจุดที่จะทำการระบายได้อย่างตรงจุดแม่นยำ และปลอดภัย

แนวทางการรักษาทางกายภาพบำบัด 

    ในการลดการอักเสบของถุงน้ำหลังข้อพับเข่า จะใช้เครื่องมือที่เรียกว่า เลเซอร์พลังงานสูง หรือ High power laser เกิดการกระตุ้นปลายประสาท ยับยั้งกระบวนการปวด ลดอาการปวด บวม และอักเสบ นอกจากนี้เลเซอร์มีผลความร้อน ทำให้หลอดเลือดขยายตัว มีผลในการนำเลือดและออกซิเจนมาเลี้ยงเซลล์มากขึ้น เร่งการจำกัดของเสีย ช่วยลดการอักเสบ และที่สำคัญเลเซอร์มีจุดเด่นในการปรับพลังงานของเซลล์ (ATP) จากการกระตุ้นการขนส่งออกซิเจน และไมโตรคอนเดรีย ภายในเซลล์ให้รวดเร็วขึ้น ผลจาก ATP ที่มากขึ้นทำให้เซลล์มีการซ่อมแซมฟื้นฟูที่รวดเร็วมากขึ้น

ภาพแสดงการรักษาด้วย เลเซอร์พลังงานสูง หรือ High power laser บริเวณข้อเข่า

ตอนที่ 2 ภาวะเจ็บเอ็นข้างหัวเข่า

อาการปวดเข่าด้านนอกมีหลายสาเหตุ ในวันนี้จะมาพูดถึง

กลุ่มอาการที่พบบ่อยที่สุดในนักกีฬา คือ กลุ่มอาการเจ็บเอ็นข้างหัวเข่า หรือ Iliotibial band syndrome (ITB)

    เกิดจากอะไร?

เกิดจากการใช้งานของกล้ามเนื้อ IT band หรือเอ็นข้างขามากเกินไป โดยทุกก้าวที่วิ่ง IT Band หรือเอ็นข้างขา จะมีการหดและยืด การวิ่งเยอะ ๆ หรือวิ่งในระยะทางยาวมีผลให้มีการเสียดสีกัน ระหว่างส่วนปลายของเส้นเอ็นที่เกาะอยู่ที่ปุ่มกระดูกข้างเข่า กับปุ่มกระดูกข้างเข่า จึงเป็นสาเหตุการเกิดการอักเสบของเส้นเอ็นข้างขา หรือ IT Band ได้ โดยส่วนมากจะมีอาการปวดบริเวณเข่าทางด้านนอก

    ปัจจัยที่ทำให้มีโอกาสเป็นมากขึ้นได้แก่

•    การวิ่งระยะไกล ทางชันทั้งขาขึ้นและขาลง เนื่องจากทำให้เอ็นข้างขาถูกใช้งานซ้ำๆ

•    สวมใส่รองเท้าผ้าใบที่พื้นรองเท้ามีความสึกมาก เนื่องจากเมื่อรองเท้าสึกจะไม่สามารถดูดซับแรงกระแทกที่ส่งจากพื้นขึ้นมายังหัวเข่าได้ จึงเกิดอาการบาดเจ็บได้

•    การลงเท้าที่มีลักษณะบิดเข้าด้านใน หรือการไขว้ขา เนื่องจากจะทำให้เอ็นข้างขาได้รับแรงกระแทกจากพื้น โดยตรงจึงเกิดการอักเสบได้ง่าย

    อาการเป็นอย่างไร?

เจ็บบริเวณด้านนอกของข้อเข่า ถ้าเป็นมากอาจเจ็บไปถึงหน้าแข้ง น่อง โดยมักเจ็บขณะวิ่งหรือเดิน ขณะขึ้นลงเขาหรือบันไดจะเจ็บมากเป็นพิเศษ

    จะรู้ได้อย่างไร ว่าอาการเจ็บข้อเข่าด้านนอกคือกลุ่มอาการเจ็บเอ็นข้างหัวเข่า ทาง rehabcare มีการตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวน์เพื่อวินิจฉัย (Ultrasound diagnosis) โดยคุณหมอที่เชี่ยวชาญ ทำให้สามารถวินิจฉัยได้แน่ชัด และนำไปสู่การรักษาที่ตรงจุดค่ะ 

แนวทางการรักษาทางกายภาพบำบัด

-    Focus Shockwave Therapy (คลื่นกระแทก) เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสูงในการรักษาอาการปวดเรื้อรัง โดยการกระตุ้นให้เนื้อเยื่อเกิดกระบวนการซ่อมแซม เพิ่มการไหลเวียนเลือดและลดการอักเสบบริเวณที่ปวด จึงทำให้ลดอาการปวดได้ 

ภาพแสดงการรักษาด้วย Focus Shockwave Therapy (คลื่นกระแทก) บริเวณกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า

-    High power laser (เลเซอร์พลังงานสูง)  เกิดการกระตุ้นปลายประสาท ยับยั้งกระบวนการปวด ลดอาการปวด บวม และอักเสบ นอกจากนี้เลเซอร์มีผลความร้อน ทำให้หลอดเลือดขยายตัว มีผลในการนำเลือดและออกซิเจนมาเลี้ยงเซลล์มากขึ้น เร่งการจำกัดของเสีย ช่วยลดการอักเสบ และที่สำคัญเลเซอร์มีจุดเด่นในการปรับพลังงานของเซลล์ (ATP) จากการกระตุ้นการขนส่งออกซิเจน และไมโตรคอนเดรีย ภายในเซลล์ให้รวดเร็วขึ้น ผลจาก ATP ที่มากขึ้นทำให้เซลล์มีการซ่อมแซมฟื้นฟูที่รวดเร็วมากขึ้น

ภาพแสดงการรักษาด้วย เลเซอร์พลังงานสูง หรือ High power laser 

-    Ultrasound therapy (คลื่นความร้อนลึก) ช่วยลดอาการปวดและการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ รักษาอาการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อ และข้อต่อในชั้นลึก เร่งกระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ โดยจะเพิ่มการไหลเวียนเลือด เพิ่มความยืดหยุ่นให้กับเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน

ภาพแสดงการรักษาด้วย Ultrasound therapy (คลื่นความร้อนลึก) ร่วมกับการกระตุ้นไฟ เพื่อคลายความตึงของกล้ามเนื้อ

-    แผ่นรองพยุงอุ้งเท้า โดยมีให้บริการตัดแผ่นรองเฉพาะบุคคลแบบพิเศษ โดยนักกายอุปกรณ์และใช้วัสดุนำเข้าจากต่างประเทศ

    
หากมีอาการปวดเข่าในระยะแรกแนะนำพักการใช้งานและหลีกเลี่ยงท่าทางที่กระตุ้นอาการปวด โดยสามารถประคบอุ่นหรือเย็นได้ ดังนี้
1. ประคบอุ่นโดยใช้แผ่นประคบอุ่นไฟฟ้า เมื่อมีอาการปวดตึง หรือปวดเมื่อย
2. ประคบเย็น เมื่อมีอาการปวด ร่วมกับอาการบวม แดงและร้อน หรือได้รับบาดเจ็บภายใน 24 - 48 ชั่วโมงแรก
และแนะนำปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการ และวางแผนการรักษาที่เหมาะสม เพื่อไม่ให้อาการปวดเรื้อรัง